Dziedziczenie pieniędzy z konta po zmarłym bywa trudne i czasochłonne. Zgodnie obowiązującymi przepisami bank, po uzyskaniu informacji o śmierci posiadacza rachunku, musi zablokować jego konto. To uniemożliwia podjęcie znajdujących się na rachunku środków pieniężnych czy oszczędności. Aby móc je otrzymać, należy przedstawić w banku odpis prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo wypis aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego przez notariusza.
W sytuacji, gdy po zmarłym jest dwóch lub więcej spadkobierców, do wypłaty środków z rachunku bankowego niezbędne jest także przedłożenie bankowi pisemnego, zgodnego oświadczenia spadkobierców o podziale środków zgromadzonych na rachunku lub postanowienia sądu o dziale spadku. Dopiero na podstawie tych dokumentów bank może wypłacić spadkobiercom środki z rachunku osoby zmarłej i otrzymają oni swoją część udziału.
Jak widać proces ten jest złożony, a co za tym idzie – wymaga czasu i często wiąże się z różnymi kosztami (opłaty sądowe, taksa notarialna).
Czy jest jakiś zgodny z prawem sposób, by uniknąć takich niedogodności, a po śmierci zgromadzone przez nas oszczędności szybko trafiły do krewnych? Odpowiedź jest twierdząca – tak, wystarczy skorzystać z oferowanej przez bank usługi zwanej „Dyspozycją wkładem na wypadek śmierci”.
O tym, czym jest ta „dyspozycja wkładem na wypadek śmierci”, jak złożyć dyspozycję na wypadek śmierci, jakie są zasady jej składania oraz komu przysługuje – o tym w dzisiejszym artykule.
Co to jest „dyspozycja wkładem na wypadek śmierci”?
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci jest to narzędzie przewidziane w Prawie bankowym, będące jednocześnie odrębną regulacją od ogólnych zasad dziedziczenia. Zgodnie z art. 56 ust. 1 ustawy – Prawo bankowe (Dz.U. z 2020 r., poz. 1896 – t.j. z dnia 28.10.2020 r.):
„Posiadacz rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej może polecić pisemnie bankowi dokonanie – po swojej śmierci – wypłaty z rachunku wskazanym przez siebie osobom: małżonkowi, wstępnym, zstępnym lub rodzeństwu określonej kwoty pieniężnej (dyspozycja wkładem na wypadek śmierci).”
Zatem dyspozycja wkładem na wypadek śmierci to dokument w którym wskazuje się, kto i w jakiej wysokości otrzyma pieniądze z konta bankowego po śmierci posiadacza rachunku. Skorzystać z niej może wyłącznie posiadacz: konta oszczędnościowo-rozliczeniowego (z tym, że musi to być rachunek indywidualny, nie konto wspólne), konta oszczędnościowego oraz rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej.
Dla kogo można ustanowić taką dyspozycję?
Krąg krewnych, którym można w ten sposób przekazać pieniądze, jest ściśle ograniczony i obejmuje:
– małżonka
– wstępnych (rodzice, dziadkowie)
– zstępnych (dzieci oraz wnuki) oraz
– rodzeństwo
Nie można zatem objąć dyspozycją dowolnej osoby – np. kuzynki czy siostrzeńca. Posiadacz rachunku może uczynić dyspozycję na rzecz wielu osób lub ograniczyć się do jednego członka rodziny.
Dyspozycję na wypadek śmierci można w dowolnym czasie odwołać lub zmienić. Zmiana może dotyczyć kwot, które przypadną poszczególnym krewnym lub beneficjentów – np. możemy jedną osobę wykreślić, a w jej miejsce wpisać inną. Zmiany lub odwołania dyspozycji należy dokonać na piśmie.
Dyspozycja na wypadek śmierci – ograniczenia kwotowe
Zgodnie z art. 56 ust. ust. 2 Prawa bankowego, suma wypłat, bez względu na liczbę wydanych dyspozycji, nie może przekroczyć określonej kwoty. Łączna maksymalna wartość zapisu bankowego wynosi 20-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku.
Jak złożyć dyspozycję wkładem na wypadek śmierci?
Złożenie dyspozycji wymaga zachowania formy pisemnej. W tym celu trzeba wypełnić specjalny formularz, który otrzymamy w placówce naszego banku. Co istotne – podczas składania dyspozycji obecność osób, na rzecz których składamy dyspozycję (beneficjentów) nie jest wymagana. W formularzu należy wskazać fakt złożenia dyspozycji wkładem w innym banku oraz podać łączną kwotę takiego zapisu. Wymóg ten jest związany z tym, że bank przed wypłatą pieniędzy musi się upewnić, czy górna kwota (limit) nie została przekroczona.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci a dziedziczenie
Kwota rozdysponowana przez posiadacza rachunku poprzez dyspozycję nie wchodzi do spadku po nim. Oznacza to, że aby wypłacić oszczędności po zmarłym, nie trzeba legitymować się postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku lub aktem poświadczenia dziedziczenia, a wystarczy osobiście pojawić się w banku, potwierdzić swoją tożsamość i wskazać sposób przekazania pieniędzy (przelew lub wypłata w kasie). Należy natomiast przedstawić akt zgonu posiadacza rachunku oraz dowód osobisty bądź inny dokument umożliwiający ustalenie tożsamości.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci a podatki
Nabycie praw do oszczędności zmarłego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci podlega podatkowi od spadków i darowizn. Jednakże z uwagi na to, że dyspozycji można dokonać wyłącznie na rzecz osób najbliższych – można zwolnić się od zapłacenia podatku poprzez zgłoszenie nabycia praw do wkładu oszczędnościowego właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Ważne! Za dzień ten uznaje się moment śmierci posiadacza rachunku, a nie dzień, w którym bank poinformował nas o zapisie.
Zachęcam do przeczytania innych artykułów z zakresu prawa spadkowego na moim blogu:
Przyjęcie lub odrzucenie spadku oraz ich konsekwencje prawne;
Nieważność testamentu – kiedy testament jest nieważny?;
Dziedziczenie testamentowe – co warto o nim wiedzieć?;
Dziedziczenie ustawowe – podstawowe zasady dziedziczenia;
Postępowanie spadkowe – czy jest obowiązkowe?;
Stwierdzenie nabycia spadku – podstawowe informacje;
Czynności, które powinien podjąć spadkobierca po śmierci spadkodawcy;
A w przyszłym tygodniu na blogu pojawi się kolejny artykuł z tej serii.
Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej na temat instytucji dyspozycji na wypadek śmierci lub potrzebujesz porady z zakresu prawa spadkowego – skontaktuj się ze mną poprzez Formularz Kontaktowy. Chętnie odpowiem na wszelkie pytania oraz pomogę załatwić wszelkie formalności.
Wszelkie treści zamieszczone na stronie internetowej i blogu mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny, stanowiąc wyraz poglądów autora. Nie stanowią porady prawnej ani wykładni prawa oraz nie budują stosunku klient – prawnik. Autor wpisów nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki prawne związane z ewentualnym wykorzystaniem przez kogokolwiek tych treści. Autor zastrzega sobie prawo do zmiany treści w szczególności w sytuacji zmiany prawa, orzecznictwa oraz praktyki organów administracji.